Сот практикасы көрсеткендей, жұмыс беруші мен жұмысшы арасындағы даулардың көпшілігі соңғысы жұмыс берушілердің бастамасымен жұмыстан шығарылған кезде туындайды. Еңбек шартын бұзу барысында түсініспеушіліктерді болдырмау үшін екі тарап та өз құқықтары мен міндеттерін жақсы білуі керек.
Еңбек кодексіне сәйкес қызметкерді қалай жұмыстан шығару туралы сұрақ көптеген жұмыс берушілер тарапынан қойылады. Ең алдымен, қызметкерді алдағы жұмыстан босату туралы екі айдан кешіктірмей хабарлау қажет. Ескерту басшының бұйрығымен шығарылуы керек, онда қызметкер міндетті түрде өзінің қолын қоюы керек.
Өнердің бірінші абзацына сәйкес. Қызметкердің Еңбек кодексінің 40-тарын өндіріс пен еңбекті ұйымдастырудың өзгеруіне байланысты жұмыстан шығаруға болады. Рас, кәсіпорынды қайта құру немесе тарату кезінде жұмыс беруші жұмыскерге сол кәсіпорында басқа жұмыс ұсынуы керек. Егер бұл мүмкін болмаса, қызметкер жұмыстан шығып, өздігінен жұмыс табуы керек. Сол сияқты, жұмыс беруші жұмыскерлер саны азайған жағдайда әрекет етуге құқылы.
Егер қызметкер өзінің еңбек міндеттерін адал емес түрде орындайтын болса, онда ол сонымен қатар Еңбек кодексінің 40-бабының үшінші абзацына сәйкес жұмыстан шығарылуы мүмкін. Осындай себеппен қызметкерді өркениетті жұмыстан шығару үшін кәсіпорында сертификаттау өткізілуі керек. Нәтижесінде қызметкердің өзінің еңбек міндеттерін орындауға жеткілікті біліктілігі жоқ екендігі анықталады. Егер қызметкер денсаулығына байланысты лауазымына сәйкес келмесе, медициналық-әлеуметтік сараптама комиссиясының қорытындысын алу қажет. Қорытындысыз, осы себепті қызметкерді жұмыстан шығару тиімді болмайды.
Еңбек шарты қызметкердің өзі орындауға тиісті міндеттерін белгілейді. Осы міндеттемелерді жүйелі түрде орындамаған жағдайда, жұмыс беруші қызметкерді жұмыстан шығаруға құқылы. Қызметкерлердің мұндай мінез-құлқының тек құжаттық дәлелдемелері болуы керек. Мысалы, жазбаша ескертудің болуы жұмыс берушіге кейіннен жұмыстан шығаруды береді.
Егер қызметкер жұмыс орнында себепсіз үш сағаттан артық болмаған болса, оны Еңбек кодексінің 40-бабының төртінші абзацына сәйкес жұмыстан шығаруға болады. Сабақсыз қалу сонымен қатар себепсіз сырттай қарау болып саналады. Еңбек кодексінің 40-бабының алтыншы абзацына сәйкес жұмыс беруші төрт ай қатарынан жұмысқа келмегені үшін қызметкерді жұмыстан шығаруы мүмкін. Әрине, бұл декреттік демалыста қолданылмайды.
Еңбек шарты белгілі бір қызметкер меншік иесінің мүлкін ұрлаған жағдайда бұзылуы мүмкін. Бұл Еңбек кодексінің 40-бабының сегізінші абзацы. Қызметкер сот үкімі заңды күшіне енгеннен немесе әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы шешім қабылданғаннан кейін жұмыстан босатылуы мүмкін.
Егер қызметкер кәсіпорында жеке пайда табу мақсатында қаржылық алаяқтық жасаған болса, онда ол кінәлі әрекеттері үшін еңбек міндеттерін орындаудан босатылуы мүмкін. Бұл өнердің екінші абзацында қарастырылған. 41 Еңбек кодексі. Айтпақшы, еңбек шартын бұзудың негізі - адамгершілікке жат қылық жасау. Бұл әсіресе білім беру және білім беру мекемелерінің қызметкерлеріне қатысты.
