Қылмыстық іс қозғау заңда белгіленген себептер мен негіздердің бірі болған кезде жүзеге асырылады. Процедуралық тәртіпте қылмыстық іс қозғау тергеушінің немесе анықтаушының қаулысымен ресімделеді.
Қылмыстық іс жүргізу заңнамасы қылмыстық іс қозғауға мұндай іс-әрекеттің себептері, негіздері болған жағдайда ғана жол берілетіндігін белгілейді. Қылмыстық іс қозғаудың төрт себебі ғана бар, оның ішінде қылмыс жасағаны туралы мәлімдеме, тергеу үшін материалдарды жіберу туралы прокурордың бұйрығы, қылмыс туралы хабарлама және кінәсін мойындау. Іс қозғаудың негізі Ресей Федерациясының Қылмыстық іс жүргізу кодексінде ең жалпы түрде көрсетілген - бұл белгілі бір жағдайда қылмыс белгілерінің болуы туралы болжам жасауға мүмкіндік беретін жеткілікті мәліметтер. Егер жоғарыда аталған себептердің бірі анықталған болса және көрсетілген негіздер де болса, онда тергеуші немесе анықтаушы қылмыстық іс қозғауды процессуалдық тіркеуге кіріседі.
Қылмыстық іс қозғау қалай рәсімделеді?
Қылмыстық істердің басым көпшілігі мемлекеттік айыптау істері болып табылады және оларды қозғаудың бірыңғай тәртібі белгіленді. Іс қозғау кезіндегі басты құжат - тиісті қаулы, ол ресімделеді және оған тергеуші немесе анықтаушы қол қояды. Көрсетілген шешімде міндетті мәліметтер ғана емес, сонымен қатар нақты себептер, қылмыстық іс қозғаудың негіздері көрсетілуі керек. Тергеуші немесе анықтаушы негіздерді сипаттағанда қылмыстың жасалғанын көрсететін нақты белгілерді тізіп жазуы керек. Шешім шыққаннан кейін бірден шешім прокурорға тексеру үшін жіберіледі, егер ол оны заңсыз деп тапса, оны жоюы мүмкін. Сонымен қатар, егер нақты іс бойынша өтініш беруші болса, қаулының көшірмесі де осы азаматқа жіберіледі.
Қылмыстық іс қозғаудың ерекше тәртібі
Жаза қылмыстық заңмен бекітілген қылмыстардың салыстырмалы түрде аз саны жеке айыптау істері болып саналады. Бұл істер санатына, мысалы, жала жабу, ұрып-соғу, денсаулыққа жеңіл зиян келтіру жатады. Мұндай жағдайда қылмыстық іс жәбірленушінің арызы болған жағдайда ғана қозғалады. Бұл жағдайда қылмыстық іс қозғаудың басқа себептері қолданылмайды, өйткені тергеуші немесе анықтаушы жарақат алған адам өтініш білдірген кезде ғана тиісті процессуалдық шешім қабылдауға құқылы. Әйтпесе, мұндай істерді тергеу жалпы тәртіпте жүзеге асырылады, ешқандай ерекшеліктерімен ерекшеленбейді.
